Miasto Łosice – archeologia i historia

Miasto Łosice na mapie Antona Mayera von Heldensfelda z lat 1801-1804.

 

Rozwój miasta we współczesnym jego kształcie zapoczątkowała tzw. lokacja. Zezwolenie na nią, w postaci tzw. przywileju,
wydał król Aleksander Jagiellończyk w dniu 10 maja 1505 r. Centralnym punktem lokowanego miasta był rynek miejski.
Na linii  jego granic zaprojektowano zabudowę, tzw. pierzeje, składające się z prostokątnych działek. Wzdłuż najstarszych ulic usytuowane były budynki stanowiące własność rzemieślników i kupców. Główne ulice odchodzące od zachodniego, południowego i wschodniego narożnika rynku, poza miastem zmieniały się w trakty o znaczeniu ponadregionalnym. Nazwy tych historycznych ulic: Drohicka, Brzeska i Łukowska odzwierciedlają główne kierunki powiązań  komunikacyjnych Łosic.

Łosice. Zdjęcie lotnicze miasta z 2013 r.

 

Na rynku wybudowano ratusz oraz kramy miejskie.  Przy budynku ratusza znajdowała się wieża, która pełniła funkcje strażnicze, zapewniając widok na miasto i najbliższą okolicę. Z budowli, która została zniszczona przez pożar podczas I wojny światowej, zachował się kamienny fundament wraz z prostokątnym przedsionkiem i wejściem zaopatrzonym w schody, oryginalnie zapewne szalowane drewnem.

Widok kamiennych fundamentów wieży przy ratuszu

 

Pozostałości pieca we wnętrzu przyziemia wieży

 

Kształt zadokumentowanej podstawy wskazuje, że obiekt wzniesiono na planie koła o średnicy 6,7 m. Wnętrze o średnicy 4,25 m wyznaczał mur grubości do 1,25 m, zbudowany z otoczaków połączonych zaprawą wapienną. Zachował się on do wysokości 1,4 m.

 

Trójwymiarowy widok terenu miasta Łosice

 

Przypuszcza się, że przed powstaniem miasta, funkcję ośrodka władzy pełnił gród w Dzięciołach,
usytuowany 6 km na północny wschód od współczesnych Łosic. Pod względem powierzchni, stanu
zachowania i kształtu umocnień obronnych fortyfikacja ta jest obiektem unikatowym w skali kraju.
Użytkowana była od XII do 1. połowy XIII w.

Prawdopodobnie na jej terenie znajdowała się cerkiew – najstarsza w regionie świątynia chrześcijańska. Przypuszcza się, że w 2. połowie XIII w., wraz z przeniesieniem funkcji administracyjnych i fiskalnych z grodu do osady, która dała początek współczesnym Łosicom, także ją odbudowano w nowym miejscu, gdzie funkcjonowała jako cerkiew pod wezwaniem św. Michała Archanioła.